Mụn là hiện tượng phổ biến trên da, xuất hiện ở nhiều vị trí như mặt, lưng, ngực, cổ, cằm, vai, mông, và các khu vực khác như bộ phận sinh dục. Chúng có thể có kích thước và tình trạng khác nhau, từ các nốt nhỏ không gây đau (tình trạng nhẹ), đến các vùng sưng tấy đỏ (tình trạng trung bình) và thậm chí là các vùng đau đớn và nghiêm trọng, có mủ (tình trạng nặng). Cùng Bác sĩ Hạ tìm hiểu

Mụn là gì?

Mụn là một trong những vấn đề da liễu phổ biến, xuất phát từ nhiều nguyên nhân, chủ yếu là do sự tương tác giữa hoạt động của nội tiết tố và các tác nhân gây tắc nghẽn lỗ chân lông.

Mụn thường xuất hiện khi có sự biến đổi về hàm lượng nội tiết tố trong cơ thể, chẳng hạn như trong giai đoạn dậy thì (ở cả nam giới và nữ giới), chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ, hoặc khi mang thai. Ngoài ra, các yếu tố bên ngoài cũng có thể góp phần vào việc gây ra mụn, bao gồm thay đổi thời tiết, tiêu thụ thực phẩm cay nóng hoặc kích thích, ô nhiễm không khí với nhiều bụi bẩn, và sử dụng nguồn nước không đảm bảo vệ sinh. Khi da không được chăm sóc đúng cách, việc tăng tiết dầu nhờn, viêm nang lông và tắc nghẽn lỗ chân lông có thể dẫn đến sự hình thành của mụn.

Nguyên nhân gây mụn trên da

Có nhiều nguyên nhân gây ra các loại mụn trên khuôn mặt mà bạn nên biết để có biện pháp phòng tránh và điều trị hiệu quả:

Da có lỗ chân lông to: Da có lỗ chân lông lớn có thể tăng nguy cơ gặp mụn trên mặt. Lỗ chân lông lớn dễ bị tích tụ bụi bẩn và dầu thừa, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, đặc biệt là mụn đầu đen.

Tuyến dầu và bã nhờn hoạt động mạnh mẽ: Ở một số người, tuyến dầu và bã nhờn hoạt động mạnh mẽ do cơ địa hoặc do da thiếu độ ẩm cũng có thể dễ dàng gây ra mụn nếu không được chăm sóc đúng cách.

Vi khuẩn gây mụn Propionibacterium (P.Acnes): Vi khuẩn này sống sâu trong nang lông và lỗ chân lông. Trong môi trường đầy bụi bẩn và thiếu oxy, chúng phát triển mạnh mẽ, gây viêm và sưng, hình thành mụn trứng cá.

Tế bào chết tích tụ trên da: Việc không tẩy tế bào chết định kỳ dẫn đến tích tụ các lớp da chết, bít tắc lỗ chân lông và làm mất cân bằng độ ẩm, từ đó làm suy yếu hàng rào bảo vệ da và tạo điều kiện cho vi khuẩn gây mụn phát triển.

Sử dụng mỹ phẩm không phù hợp: Mỹ phẩm không đáng tin cậy, chứa các chất gây hại có thể kích thích da và gây ra mụn, đặc biệt là khi sử dụng các loại kem dưỡng da chứa corticoid hay các chất làm trắng da gây bào mòn da.

Thay đổi nội tiết tố: Thay đổi nội tiết tố trong cơ thể như trong giai đoạn dậy thì, mang thai hoặc chu kỳ kinh nguyệt có thể khiến tuyến dầu nhờn hoạt động mạnh mẽ, gây ra mụn.

Yếu tố di truyền: Di truyền cũng đóng vai trò trong việc gây mụn. Nếu trong gia đình có người có làn da nhạy cảm và dễ bị mụn, khả năng bạn cũng sẽ gặp phải vấn đề này.

Tác dụng phụ của thuốc uống: Một số loại thuốc như thuốc tránh thai, thuốc kháng sinh, hoặc thuốc kháng viêm có thể làm tăng sinh bã nhờn, gây ra mụn.

Thói quen xấu hàng ngày: Các thói quen không tốt như chế độ ăn uống không lành mạnh, thường xuyên nặn mụn, tẩy da chết quá mức hoặc căng thẳng kéo dài cũng có thể làm da dễ bị tác động bởi vi khuẩn và gây ra mụn.

Phân biệt các loại mụn trên da

Có nhiều loại mụn xuất hiện trên cơ thể, từ những loại không gây ảnh hưởng đến những loại gây đau đớn và khó chịu. Dưới đây là cách phân biệt các loại mụn trên mặt và cơ thể:

Mụn đầu đen

Mụn đầu đen là loại mụn phổ biến nhất và thường được xem là cấp độ đầu của mụn trứng cá. Chúng chứa dầu thừa và tế bào da chết. Đặc điểm nhận biết:

• Bề mặt da ban đầu xuất hiện các lỗ li ti, nhân mụn có thể quan sát bằng mắt thường.
• Nốt mụn nhỏ như đầu đinh ghim.
• Kích thước mụn từ 1 – 2mm.
• Mụn thường mọc với số lượng nhiều, phân bố rải rác ở trán, cằm, mũi và 2 bên má.
• Nhân mụn có màu đen do oxy hóa khi tiếp xúc với oxy bên ngoài.

Mụn đầu trắng (Mụn cám, mụn ẩn dưới da)

Mụn đầu trắng xuất hiện khi dầu thừa, tế bào da chết và vi khuẩn tích tụ lại, làm tắc nghẽn lỗ chân lông. Đặc điểm nhận biết:

• Nốt mụn nhỏ như đầu đinh ghim.
• Kích thước từ 1 – 2mm.
• Màu trắng.
• Mụn thường mọc với số lượng nhiều, phân bố rải rác ở cằm, trán, mũi và 2 bên má.
• Không có nhân, nằm sâu dưới bề mặt da, không gây đau nhức.

Việc nhận biết mụn đầu trắng thường dựa vào việc sờ trên da, vì chúng nằm ẩn sâu bên trong da. Trong một số trường hợp, sự xuất hiện của mụn cám cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo về các vấn đề sức khỏe khác.

Mụn bọc

Mụn bọc là loại mụn nặng nhất trong các loại mụn và thường gây ra nhiều đau đớn và khó chịu. Đặc điểm của mụn bọc bao gồm:

• Xuất hiện những nốt mụn nhỏ, sau đó lớn dần thành các nốt sưng viêm đỏ, cứng và có kích thước lớn (trên 5mm).
• Gây đau nhức khi chạm vào.
• Bên trong mụn có mủ và máu.
• Thường không có nhân.
• Mụn bọc hình thành khi nang lông bị vỡ ở đáy và đẩy bề mặt da lên. Dù có thể tự hết nhưng thường để lại những vết sẹo mụn lớn.

Mụn mủ

Mụn mủ là một loại mụn viêm, có nguy cơ để lại sẹo mụn cao. Đặc điểm của mụn mủ bao gồm:

• Nốt mụn màu vàng, có chứa mủ, và viền mụn màu đỏ.
• Gây đau nhẹ khi chạm vào.
• Giống như một nốt mụn có màu trắng với 1 vòng đỏ xung quanh.
• Vết sưng chứa đầy mủ trắng hoặc vàng.
• Khi có mụn mủ, tránh chọc thủng hoặc bóp vỡ nốt mụn để tránh gây sẹo hoặc làm tình trạng viêm trở nên nặng hơn.

Mụn viêm đỏ

Mụn viêm đỏ có nguồn gốc từ mụn đầu trắng hoặc mụn đầu đen. Đặc điểm của mụn viêm đỏ:

• Nốt mụn màu đỏ, kích thước đường kính dưới 5mm.
• Gây cảm giác đau nhẹ.
• Có thể để lại sẹo mụn.

Mụn đầu đinh

Mụn đầu đinh thường xuất hiện ở chân râu và có thể gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Đặc điểm của mụn đầu đinh:

• Sưng to, nóng đỏ, gây đau nhức như đinh châm.
• Có thể bị nhiễm trùng, gây sốt.

Hy vọng qua nội dung bài viết đã giúp bạn phân biệt các loại mụn trên da và từ đó có biện pháp điều trị phù hợp, ngăn ngừa các vấn đề tổn thương da nghiêm trọng khác.