Mụn là gì? Phân loại mụn

Mụn là bệnh da liễu thường gặp, thường xuất hiện ở các vị trí: mặt, lưng, ngực, cổ, cằm, bả vai,…., với nhiều triệu chứng khác nhau bao gồm viêm đỏ, mụn bọc mủ, ngứa ngáy và đau nhức. Nguyên nhân gây mụn chủ yếu do sự thay đổi của hormone và các yếu tố môi trường như vi khuẩn và bít tắc nang lông.

Dựa vào các dấu hiệu trên bề mặt da, mụn có thể được phân loại thành nhiều dạng: mụn trứng cá thông thường, mụn đỏ trên da, mụn ẩn dưới da, mụn nang (mụn bọc), mụn cám, mụn đầu đen, mụn mủ và mụn viêm. Cụ thể như sau:

• – Mụn trứng cá: Là loại mụn có đầu trắng trong tình trạng lỗ chân lông kín, nếu lỗ chân lông hở mụn sẽ có dạng đầu đen. Mụn trứng cá có thể gây viêm đỏ, mụn nhọt, mụn mủ, và tạo thành các khối u cứng, đau nhức, viêm nhiễm, chứa mủ dưới da.
• – Mụn đầu đen: Dễ dàng nhận biết với màu sắc tối và hơi nhú lên trên bề mặt da, không gây đau hoặc viêm.
• – Mụn ẩn: Mụn này phát triển sâu dưới da, tạo thành các nốt nhỏ không gây viêm hoặc đau.
• – Mụn bọc: Biểu hiện bằng các nốt mụn sưng đỏ, cứng quanh vùng da bị viêm, nhân mụn chứa dịch vàng hoặc trắng, có mủ, khi chạm vào cảm thấy đau, dễ vỡ và có thể để lại sẹo thâm.
• – Mụn trứng cá đỏ: Là những nốt mụn màu đỏ, vị trí mụn phổ biến là quanh mũi và miệng, gây cảm giác đau rát và ngứa ngáy.

 

Mụn là gì? Các loại mụn phổ biến hiện nay (Nguồn: Internet)

 

9 Nguyên nhân gây mụn phổ biến

Bốn nguyên nhân gây mụn chính bao gồm: sản xuất dầu nhờn trên da quá mức, tế bào chết và dầu thừa tích tụ gây bít tắc nang lông, da bị nhiễm vi khuẩn, cách chăm sóc da sai phương pháp kết hợp với việc lạm dụng mỹ phẩm.

Bên cạnh những nguyên nhân chính gây mụn kể trên, các yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành mụn có thể kể đến bao gồm:

 

Vi khuẩn gây mụn Propionibacterium hay P.Acnes

Nguyên nhân gây mụn phổ biến nhất là do da bị nhiễm trùng. Propionibacterium hay P.Acnes là một loại vi khuẩn kỵ khí nằm sâu bên trong nang lông và lỗ chân lông. Trong điều kiện thông thường, những vi khuẩn này sẽ không thể tấn công da gây mụn. Tuy nhiên, trong môi trường nhiều bụi bẩn và thiếu oxy, loại vi khuẩn này sẽ phát triển rất nhanh, tấn công tuyến bã nhờn gây nên các phản ứng viêm, sưng, từ đó hình thành các loại mụn trứng cá.

 

Nguyên nhân gây mụn hàng đầu – Vi khuẩn P.Acnes (Nguồn: Internet)

 

Lỗ chân lông to tăng nguy cơ xuất hiện mụn

Da có lỗ chân lông to có thể làm tăng nguy cơ gây mụn trên mặt. Nguyên nhân là do lỗ chân lông có thể tích tụ bụi bẩn, dầu thừa nhưng lại khó làm sạch hơn những vùng da láng mịn nếu chỉ sử dụng sữa rửa mặt thông thường. Điều này tạo môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển gây mụn, đặc biệt là mụn đầu đen.

 

 

Nguyên nhân gây mụn: Tuyến dầu và bã nhờn hoạt động mạnh mẽ

Ở một số người có tuyến dầu và bã nhờn hoạt động mạnh mẽ do cơ địa hoặc do da thiếu độ ẩm cũng rất dễ bị mụn nếu không chăm sóc đúng cách. Da có quá nhiều bã nhờn rất dễ gây bít tắc lỗ chân lông, tạo môi trường hoàn hảo cho bụi bẩn và vi khuẩn sinh sôi gây ra mụn.

Tuyến dầu và bã nhờn hoạt động mạnh mẽ là nguyên nhân gây mụn (Nguồn: Internet)

 

 

Tế bào chết tích tụ trên da là nguyên nhân gây mụn phổ biến

Một trong những nguyên nhân gây mụn khá phổ biến là do nhiều người không tẩy tế bào chết định kỳ. Điều này khiến các lớp da chết tích tụ trên bề mặt, gây bít tắc lỗ chân lông, mất cân bằng độ ẩm và nhiều vấn đề khác. Về lâu dài, điều này sẽ phá vỡ hàng rào bảo vệ da, khiến da bị mụn tấn công.

 

Sử dụng các loại mỹ phẩm không phù hợp

Tại sao mụn cứ nổi hoài? Nếu tình trạng mụn nổi liên tục không dứt, bạn nên xem xét lại mỹ phẩm đang sử dụng. Không ít trường hợp sử dụng mỹ phẩm không có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, có chứa các thành phần gây hại cho da khiến mụn phát triển ồ ạt, mất kiểm soát. Điều này đặc biệt dễ thấy khi bạn sử dụng các loại kem dưỡng da có chứa corticoid, làm trắng da cấp tốc nhưng lại gây bào mòn da, khiến da bị nhiễm corticoid, làm mất hàng rào bảo vệ tự nhiên. Kết quả là da mặt bị ngứa, trở nên rất yếu và xuất hiện mụn nghiêm trọng.

 

Nguyên nhân gây mụn: biến đổi nội tiết tố

Da mặt đột nhiên nổi nhiều mụn có thể do sự thay đổi nội tiết tố trong quá trình dậy thì, mang thai hoặc trong chu kỳ kinh nguyệt có thể khiến tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ, làm da bị nhờn rít, bít tắc khiến bùng phát mụn.

 

Yếu tố di truyền

Di truyền cũng là một trong những nguyên nhân gây mụn khá phổ biến. Thông thường, nếu trong gia đình bạn có những người có làn da nhạy cảm dễ nổi mụn thì khả năng cao bạn cũng sẽ gặp vấn đề này.

 

Tác dụng phụ của một số loại thuốc uống

Một số loại thuốc uống như thuốc tránh thai, thuốc kháng sinh, kháng viêm,… có thể làm tăng sinh bã nhờn, gây ra mụn. Tuy nhiên, tình trạng này có hết khi bạn ngừng sử dụng thuốc.

Các thói quen xấu có thể là nguyên nhân gây nên mụn

Ngoài những nguyên nhân gây mụn được đề cập ở trên, có khá nhiều trường hợp bị nổi mụn là do các thói quen sinh hoạt hằng ngày. Có thể kể đến như chế độ ăn uống không lành mạnh, thường xuyên nặn mụn, tẩy da chết quá mức hoặc căng thẳng kéo dài,… Những yếu tố này dù tác động từ bên ngoài hay bên trong vẫn khiến làn da chịu những tác động nhất định, dễ bị tấn công bởi vi khuẩn và dễ sinh mụn hơn.

 

 

Biến chứng của mụn có thể gặp phải

Nếu không xác định đúng nguyên nhân gây mụn và điều trị kịp thời, mụn có thể gây ra các biến chứng như các vết sẹo mụn lồi hoặc lõm, có thể tồn tại vĩnh viễn, và các vết thâm sau khi mụn lành sẽ làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên của làn da. Nếu không được xử lý đúng cách, mụn có thể lan rộng ra các khu vực da xung quanh, gây ra sự khó chịu kéo dài cho người mắc phải.

 

Việc tự ý cạy, nặn mụn không đúng cách và không đảm bảo vệ sinh có thể dẫn đến nhiễm trùng da. Đặc biệt, nếu khu vực trán, mũi, cằm, và miệng bị nhiễm trùng, có thể gây sưng tấy, biến dạng khuôn mặt, và trong trường hợp nghiêm trọng, có thể gây viêm tắc tĩnh mạch xoang hang, dẫn đến hôn mê hoặc tử vong. Mụn trứng cá đỏ có thể biến chứng thành mũi phình to hoặc viêm mũi.

 

 

Cách điều trị mụn trên mặt hiệu quả, chuẩn khoa học

Có nhiều loại mụn khác nhau. Việc điều trị cần xác định được loại mụn và nguyên nhân gây mụn. Dưới đây là các cách trị mụn an toàn, hiệu quả được áp dụng phổ biến.

 

Trường hợp mụn mức độ nhẹ

Đối với cá trường hợp mụn nhẹ, bạn có thể sử dụng các loại kem bôi ngoài da, thuốc điều trị không kê đơn (OTC). Các hoạt chất trị mụn phổ biến thường có trong các loại thuốc điều trị không kê đơn bao gồm:

• – Benzoyl Peroxide: Thường sử dụng trong các loại kem trị mụn dạng gel, có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây mụn, giảm sừng hóa, loại bỏ dầu dư thừa, ngăn chặn sự kháng thuốc của vi khuẩn, giúp lỗ chân lông thông thoáng, thu gom cồi mụn và giảm viêm sưng tức thì.
• – Salicylic Acid: Hoạt chất có khả năng thẩm thấu sâu vào da, giúp kiểm soát dầu thừa, loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn, se khít lỗ chân lông và giảm thiểu mụn trứng cá, đồng thời thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào da mới, khỏe mạnh hơn.
• – Retinoids: Giúp đẩy mụn lên bề mặt da, làm sạch mụn ẩn sâu trong da, loại bỏ lớp da chết, giảm mụn, làm mờ vết thâm do mụn và thúc đẩy quá trình phục hồi da bằng cách kích thích sản xuất elastin và collagen.
• – Resorcinol: Thường được sử dụng ở nồng độ peel 40% như một chất tẩy da chết hỗ trợ điều trị mụn trứng cá. Hoạt chất chủ yếu giúp giảm ngứa do mụn và giảm số lượng mụn trứng cá, mụn đầu đen, mụn đầu trắng.
• – Azelaic Acid: Là một thành phần phổ biến trong các sản phẩm chăm sóc da mụn, Azelaic Acid thuộc nhóm Acid Dicarboxylic, đã được chứng minh là có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, hỗ trợ điều trị hiệu quả cho các trường hợp mụn viêm, mụn trứng cá.

Bạn chỉ cần bôi thuốc đúng thời gian và liều lượng theo hướng dẫn của dược sĩ, kết hợp sử dụng sữa rửa mặt chuyên dùng cho da mụn để làm sạch da, ngăn ngừa mụn phát triển.

 

Sử dụng kem bôi ngoài da không kê đơn điều trị mụn nhẹ (Nguồn: Internet)

 

Trường hợp mụn mức độ vừa

Đối với những trường hợp mụn cấp độ vừa, việc sử dụng các loại thuốc bôi, thuốc kháng sinh, thuốc nội tiết tố theo đơn của bác sĩ là cần thiết. Các loại thuốc bác sĩ thường kê toa điều trị bao gồm:

• – Kháng sinh đường uống: Với một số trường hợp mụn viêm, sưng đỏ, bạn có thể sử dụng thuốc kháng sinh theo chỉ dẫn của bác sĩ da liễu để ngăn mụn phát triển. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc kháng sinh trong thời gian dài có thể gây ra tình trạng kháng thuốc, ảnh hưởng đến sức khỏe. Nếu sau khoảng 2 tháng tình trạng mụn không thuyên giảm, bạn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều chỉnh thuốc.
• – Isotretinoin: Là một dẫn xuất của vitamin A, thường được chỉ định cho những trường hợp mụn trứng cá từ mức độ trung bình đến nặng, khi các phương pháp điều trị ngoài da không hiệu quả. Cần lưu ý rằng isotretinoin có thể gây ra một số tác dụng phụ nghiêm trọng, do đó việc sử dụng phải dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ.

 

Uống thuốc kháng sinh cải thiện các loại mụn mức độ trung bình (Nguồn: Internet)

 

Trường hợp mụn nặng

Nếu tình trạng mụn vẫn kéo dài không có dấu hiệu thuyên giảm, việc thăm khám và nhận tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa da liễu là cần thiết để xác định nguyên nhân gây mụn cùng phương pháp điều trị thích hợp. Đối với trường hợp mụn nặng, các phương pháp trị liệu sau có thể được áp dụng:

• – Liệu pháp quang động (PDT): Kết hợp thuốc và ánh sáng hoặc laser đặc biệt để giảm lượng dầu sản sinh và loại bỏ vi khuẩn.
• – IPL trị liệu: Sử dụng xung ánh sáng mạnh để tiêu diệt vi khuẩn P.acne gây mụn.
• – Trị mụn bằng laser: Có thể giúp giảm tình trạng đỏ da và điều trị sẹo do mụn, tùy thuộc vào loại laser và chỉ định cụ thể cho từng loại bệnh.
• – Tiêm Cortisone: Giúp giảm viêm và thúc đẩy quá trình điều trị mụn, thường được sử dụng cho mụn bọc hoặc mụn nốt nang.
• – Mài da vi điểm: Phương pháp này giúp loại bỏ lớp da chết và lớp trên cùng của da, hỗ trợ điều trị sẹo do mụn. Tuy nhiên, phương pháp này hiện ít được ưa chuộng hơn các phương pháp khác.
• – Thay da sinh học: Loại bỏ lớp da trên cùng để lộ lớp da ít tổn thương hơn bên dưới, giúp cải thiện sẹo và mụn. Các phương pháp như peel da và lăn kim có thể kết hợp với tế bào gốc hoặc PRP (huyết tương giàu tiểu cầu).

 

Liệu pháp công nghệ cao điều trị mụn mức độ nặng (Nguồn: Internet)

 

Biện pháp chăm sóc da phòng ngừa mụn hiệu quả

Ngay cả khi bạn lựa chọn phương pháp tiên tiến nhất để trị mụn thì mụn vẫn hoàn toàn có thể quay lại nếu không chăm sóc da đúng cách. Để phòng tránh mụn dựa vào các nguyên nhân gây mụn, bạn nên chú ý những vấn đề sau:

• – Rửa mặt hàng ngày bằng sữa rửa mặt không chứa dầu: Nên rửa mặt sau khi thức giấc, trước khi đi ngủ, và sau khi bạn ra mồ hôi để loại bỏ dầu và bụi bẩn, giúp ngăn ngừa tắc nghẽn lỗ chân lông và mụn. Chú ý sử dụng sữa rửa mặt nhẹ nhàng, không chứa dầu để hạn chế tắc nghẽn lỗ chân lông và tránh rửa mặt quá thường xuyên để không làm kích ứng da hoặc làm mất cân bằng độ pH của da.
• – Ưu tiên dùng mỹ phẩm dưỡng da gốc nước: Sử dụng các sản phẩm chăm sóc da gốc nước không chứa dầu, cồn,… để giảm nguy cơ tắc nghẽn lỗ chân lông và kích ứng da.
• – Luôn tẩy trang và làm sạch sâu da mặt trước khi ngủ: Tẩy trang là bước không thể thiếu sau khi bạn trang điểm để giữ cho làn da luôn khỏe mạnh và không bị bí bách. Lớp trang điểm dày cộm có thể làm tăng nguy cơ kích ứng da sau một thời gian dài sử dụng và là nguyên nhân gây mụn phổ biến. Cho dù có trang điểm trong ngày hay không, việc dùng nước tẩy trang kết hợp với sữa rửa mặt vào buổi tối trước khi đi ngủ là điều cần thiết để đảm bảo làn da sạch sẽ. Nước thông thường không đủ sức loại bỏ hết bã nhờn và bụi bẩn tích tụ sau cả ngày. Ngoài ra, việc loại bỏ lớp kem chống nắng cũng cần thiết để ngăn chặn việc lỗ chân lông bị tắc nghẽn, giúp tránh được tình trạng lỗ chân lông giãn nở và hạn chế mụn hình thành.
• – Tránh chà xát mạnh trên da: Khi rửa mặt, tẩy trang hoặc tẩy tế bào chết, cần thao tác nhẹ nhàng để không làm tổn thương da và tạo điều kiện cho vi khuẩn gây mụn.
• – Vệ sinh những vật dụng tiếp xúc với da: Các vật dụng cá nhân như ga trải giường, khăn mặt, dụng cụ trang điểm, gối, chăn, mền,… cần được giặt sạch định kỳ để tránh tích tụ bụi bẩn và vi khuẩn.
• – Rèn luyện lối sống khoa học, lành mạnh: Ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn và xây dựng chế độ ăn uống khoa học không chỉ giúp bạn có một sức khỏe tốt mà còn làm tiền đề cho một làn da khỏe mạnh. Các nguyên nhân gây mụn như thay đổi nội tiết tố, stress… sẽ khó có cơ hội tác động tiêu cực đến làn da.
• – Ăn uống lành mạnh, uống đủ nước mỗi ngày: Xây dựng chế độ dinh dưỡng nhiều rau xanh, củ quả, ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế tiêu thụ sữa, các sản phẩm từ sữa, đường, dầu mỡ. Bên cạnh đó, bạn nên uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày để hỗ trợ quá trình trao đổi chất, duy trì độ ẩm cho da, giảm tiết dầu và bã nhờn.
• – Thư giãn giảm căng thẳng: Stress kéo dài là một trong những nguyên nhân gây mụn khá phổ biến, bạn cần cân bằng thời gian nghỉ ngơi và làm việc để hạn chế căng thẳng, giảm thiểu rối loạn nội tiết, ngăn ngừa mụn xuất hiện.
• – Chống nắng đầy đủ cho da: Sử dụng kem chống nắng hàng ngày với chỉ số SPF 30 trở lên (ưu tiên kem chống nắng SPF 50) và chọn sản phẩm “non comedogenic” để bảo vệ da khỏi tác động của tia UV và ngăn ngừa mụn.
• – Không tự ý cạy, nặn mụn: Tránh nặn mụn vì có thể gây tổn thương da nghiêm trọng, làm mụn lan rộng và khó điều trị hơn, cũng như gây sẹo.